اسناد و مدارک و اشیاء به جا مانده از داروخانه نظامی در موزه علوم پزشکیتهران، نشان‌دهنده وضعیت داروخانه‌های قدیم ایران و نحوه‌ی اداره آن‌ها و هم‌چنین روند داروسازی و نگهداری داروها در گذشته است.

موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران

نخستین داروخانه نوین حدود سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۸۶۰ میلادی توسط وزارت جنگ آن زمان از کشور اتریش خریداری شده است.

حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پس از آن، این داروخانه به دکتر «عبدالحسین نظامی» داروساز و دانش آموخته فرانسه داده شد و از آن زمان به بعد به داروخانه نظامی مشهور شده است.

دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران

این داروخانه در خیابان چراغ گاز قدیم (امیرکبیر فعلی) تاسیس شده و حدود ۲۵ تا ۳۰ سال بعد از تاسیس دواخانه و فوت مرحوم «هادی خان»، خواهرزاده ایشان «عبدالحسین خان نظامی» مسئولیت داروخانه را بر عهده گرفت.

داروخانه نظامی اولین و تنها داروخانه‌ای بوده است که تمام احتیاجات دارویی ارتش را تامین کرده است و از بدو تاسیس تمام موارد مورد نیاز خود را به خارج از کشور سفارش داده و وارد کرده است.

«دواخانه نظامی» از بدو تصدی مرحوم «عبدالحسین خان نظامی» دارای دفاتر منظمی بوده است. در این دفاتر تاریخ نسخه، نام طبیب، نام بیمار، ترکیب دارو، مقدار مواد و قیمت همه‌ی آن‌ها ثبت شده است.

نمونه دفتر ثبتی دواخانه نظامی

چندی بعد این داروخانه بابت طلب «عبدالحسین خان» از ارتش به ایشان واگذار شده است. پس از فوت «عبدالحسین خان» در سال ۱۳۱۹ ه.ش فرزند ایشان دکتر «امیر هوشنگ نظامی» استاد برجسته دانشکده‌های پزشکی و داروسازی دانشگاه تهران عهده‌دار امور این داروخانه شده است.

داروخانه در سال ۱۳۶۷ ه.ش. تعطیل و پس از فوت دکتر «امیر هوشنگ نظامی» در سال ۱۳۷۱ به دانشکده داروسازی دانشگاه تهران منتقل شده است.

سال ۱۳۸۱ با تلاش و پیگیری همسر بزرگوار دکتر نظامی، سرکار خانم دکتر «زرین‌دخت شرقی» داروخانه به همراه تجهیزات و اسناد مربوطه به «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» اهدا و با استفاده از عکس‌های قدیمی و قطعات به جای مانده، با هزینه سرکار خانم دکتر شرقی داروخانه به صورت اصلی خود بازسازی و نصب شده است.

داروخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران

«داروخانه نظامی» پس از بازسازی طی مراسم بزرگداشتی که به همت «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» و «مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی» برای خاندان نظامی برگزار شد در دوازدهم شهریور ماه ۱۳۸۲ در محل موزه افتتاح شده است.

تجهیزات مجموعه دواخانه نظامی

تجهیزات این مجموعه عبارتند از:

دستگاه شیشه پر کن، دستگاه شربت‌سازی، دستگاه صافی، صافی، همزن، دستگاه حب‌بر، دستگاه عصاره‌گیر، ترازو، هاون چینی، دستگاه تقطیر، ظروف آزمایشگاهی،‌ دستگاه پرس برای تهیه کاشه، دستگاه آلبومین متر، قالب قرص‌زنی، سرنگ شیشه‌ای مدرج، آتش‌گردان، چراغ الکلی، ساکشن دستی، ظروف دو جداره برای حرارت غیر مستقیم، قالب شیاف، قالب قرص، دستگاه مهر برجسته، کلیشه‌های قدیمی مورد استفاده در داروخانه، نمونه‌هایی از بروشورهای دارویی.

بخشی از دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران

قالب‌های قرص سازی، دواخانه نظامی

سرنگ‌های شیشه‌ای قدیمی، دواخانه نظامی

نمونه‌ای از کلیشه‌های مورد استفاده داروخانه نظامی

بخشی از ویترین دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران